Çalışanlara bir ödeme daha açıldı! 5 bin 365 TL aylık maaş bağlanacak: 120 gün detayına dikkat

Her yıl turizm, tarım ve birçok sektörde yüz binlerce vatandaş mevsimlik işçi olarak çalışmaktadır. Bu işçiler genellikle sadece aldıkları günlük ücretle ilgilenirken, aslında yasal olarak birçok hakka sahiptir. İhbar süresi, kıdem tazminatı, işsizlik maaşı, emeklilik gibi haklar mevsimlik işçiler için de geçerlidir. İşte bu hakların hangi durumlarda elde edilebileceği detaylarıyla beraber.

İŞSİZLİK MAAŞI KOŞULLARI

Havaların ısınması ve hasat döneminin yaklaşmasıyla birlikte, mevsimlik işçi göçü birçok bölgede yaşanmaktadır. Mevsimlik gezici tarım işçileri, ekonomik gelir elde etmek amacıyla ikamet ettikleri yerden ayrılarak tarımsal üretime katılmak üzere başka şehirlere gitmektedir.

Bu işçiler Türkiye'nin hemen hemen her ilinde fındıktan kayısıya, çaydan kimyona kadar birçok tarım işinde çalışmaktadır. Mevsimlik tarım işçilerinin emeği, Türkiye'nin tarımsal süreçlerinde önemli bir role sahiptir. Ayrıca, turizm sektöründe de yoğun bir şekilde çalışmaktadırlar.

Güney illerinde yıl boyunca, İç Anadolu'ya gidildikçe mart-nisan aylarında başlayıp kasım ayına kadar mevsimlik işçilere rastlanmaktadır. Ne yazık ki, mevsimlik işçi sayısıyla ilgili tam olarak kesin verilere sahip olunmamaktadır, çünkü kayıtdışı istihdamın yaygın olması veri toplamayı zorlaştırmaktadır. Ancak tahminlere göre, en az 1 milyon mevsimlik işçi bulunmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre ise geçici işçi sayısı 2 milyondur ve bu rakamın yarısı inşaat işçilerinden oluşmaktadır.

Mevsimlik iş sözleşmeleri, bir sezonla sınırlı olabileceği gibi belirli veya belirsiz süreli olarak da yapılabilmektedir. Tek sezonluk sözleşmeler, sezon sonunda kendiliğinden sona ermektedir ve işveren bu durumda ihbar ve kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü taşımamaktadır. Ancak belirsiz süreli mevsimlik sözleşmelerde, işveren önceden bildirim yaparak işi sona erdirebilir; aksi takdirde işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödeme zorunluluğu doğar.

İşveren, ardışık olarak sezonluk sözleşmeler yaparsa, işçinin ihbar ve kıdem tazminatı hakkı doğar. Örneğin, işveren aynı işçiyi iki sezon üst üste çalıştırırsa ve bir sonraki sezonda işe almazsa, ihbar ve kıdem tazminatı ödemekle yükümlü olur.

Kıdem tazminatı için gereken 1 yıllık süre hesaplanırken, işçinin mevsimlik iş sözleşmesine dayanarak çalıştığı dönem dikkate alınır. Kıdem tazminatı her yıl için en az bir aylık brüt asgari ücret üzerinden hesaplanır. Mevsimlik işlerde çalışılmayan dönemler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.

Örneğin, yılda 6 ay boyunca (6 sezon) çalışan bir işçi, 36 aylık (3 yıl) çalışma süresi üzerinden kıdem tazminatı hakkı kazanır. İhbar tazminatı ise iş sözleşmesinin süresine bağlı olarak değişir. 6 aydan az süren bir iş sözleşmesi için 2 hafta, 6 aydan 1.5 yıla kadar süren bir iş sözleşmesi için 4 hafta, 1.5 yıldan üç yıla kadar süren bir iş sözleşmesi için ise 6 hafta üzerinden ödenir. Üç yıldan fazla çalışan işçiler için ise 8 haftalık ücret tutarında ihbar tazminatı ödenmesi gerekmektedir.

Bir işçinin "ücretli" yıllık izin hakkını elde edebilmesi için 1 yıl boyunca çalışması gerekmektedir. İş Kanunu, mevsimlik veya kampanya işlerinde bir yıldan az süreyle çalışan işçilerin yıllık ücretli izin alamayacağını belirtmektedir. Yıllık izin süresi, mevsimlik çalışmalar da dikkate alınarak hesaplanır. Mevsimlik işlerin yürütüldüğü otellerde ise sürekli çalışan işçiler yıllık izin hakkından yararlanabilir.

Mevsimlik işçiler genellikle başka bir iş bulamadıklarında işsiz kalabilirler. Yasaya göre, belirli süreli bir hizmet sözleşmesiyle çalışanlar, sözleşme süresinin bitimi nedeniyle işsiz kaldıklarında işsizlik maaşı alabilirler. Bunun için son 120 gün (4 ay) içinde prim ödenmiş olması ve son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışılmış olması gerekmektedir. 600 gün sigortalı olarak çalışmış ve işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 6 ay, 900 gün sigortalı olanlara 8 ay, 1080 gün sigortalı olanlara ise 10 ay süreyle işsizlik maaşı verilmektedir. 1 Temmuz itibarıyla en düşük işsizlik maaşı tutarı 5.365 TL olarak belirlenmiştir.

Tarım veya orman işlerinde geçici olarak çalışan mevsimlik işçilerin sigortalı olabilmeleri için işe giriş bildirgesini onaylatarak sosyal güvenlik merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. İşçinin primlerini ödemek ise işçinin sorumluluğundadır. İşverenin mevsimlik tarım işçileri için sigorta yaptırma zorunluluğu bulunmamaktadır. Mevsimlik tarım işçisi, kendi adına primlerini yatırarak sağlık hizmetlerinden yararlanabilir ve emeklilik için gerekli primleri tamamlayabilir.

Mevsimlik işçilerin sahip oldukları haklardan haberdar olmaları ve bu hakları korumaları önemlidir. İşverenlerin mevsimlik işçilere tanınan hakları ihlal etmeleri durumunda, işçiler yasal yollarla haklarını arayabilirler. İş Kanunu ve ilgili mevzuat, mevsimlik işçilerin çalışma koşullarını düzenlemekte ve haklarını korumaktadır.